Në letër, paga minimale në Maqedoni është 24,379 denarë. Por në realitet, kur i mbledh të gjitha shifrat – çmimet, faturat, qiranë, një fetë bukë dhe një litër vaj – vlen më pak se kurrë.
“Me ato para, nuk mund të mbijetosh. Vetëm për ushqim dhe faturat, shpenzojmë mbi 25,000 denarë”, thotë Suzana nga Shkupi, e cila punon si arkëtare në një supermarket. “Në fund të muajit, të mbeten disa qindra në xhep dhe prapë duhet t’ia dalësh mbanë — të marrësh hua, të shtysh, të lypësh.”
Të dhënat nga Enti Shtetëror i Statistikës tregojnë se shporta minimale e konsumit sindikal për një familje me katër anëtarë arrin në mbi 50,000 denarë.
Kjo do të thotë që për nevojat themelore, edhe paga më e ulët mbulon vetëm gjysmën e asaj që i nevojitet realisht një familjeje.
“Çdo ditë është një luftë. E tëra çfarë na ka mbetur është kreativiteti – si të mbijetojmë pa asgjë”, shton ajo me një buzëqeshje të hidhur.
Ekonomistët shpjegojnë se vlera reale e pagës minimale “hahet” nga inflacioni.
“Në tre vitet e fundit, çmimet e ushqimeve janë rritur me mbi 30%. Kjo do të thotë që me të njëjtat 24,379 denarë mund të blini dukshëm më pak sot sesa në vitin 2021. Paga reale, në fakt, ka rënë me të paktën 15%”, thonë ekspertët.
Dhe kjo nuk është vetëm një shifër në letër. Vetëm për produktet bazë – bukë, qumësht, mish, vezë, perime – sipas të dhënave të fundit, një familje me katër anëtarë shpenzon më shumë se 20,000 denarë në muaj. Kjo nuk përfshin ilaçet, karburantin, transportin apo materialet shkollore. Nëse i mbledh të gjitha… mezi mbetet diçka.
Punëdhënësit, nga ana tjetër, thonë se nuk është e lehtë të rriten pagat pa pasoja për kompanitë.
“Problemi është i dyfishtë”, thotë një pronar i një fabrike të vogël në Veles. “Nëse e rrisim pagën minimale, duhet t’i rrisim të gjitha pagat. Dhe ne tashmë po punojmë me një diferencë të vogël, energjia elektrike dhe transporti janë më të shtrenjta, dhe në fund rezulton se shteti nuk po ndihmon as njërën as tjetrën.”
Por sindikatat pretendojnë se është një këngë klasike e folur që e kemi dëgjuar prej vitesh.
«Një punëtor nuk mund të jetojë në prag të varfërisë, ndërsa shefat grumbullojnë fitime dhe blejnë xhipa të rinj», reagojnë anëtarët e sindikatës.
Ata kërkojnë që paga minimale të jetë në përputhje me shportën reale të konsumatorit, siç bëhet në shumicën e vendeve evropiane.
Në fund, mbetet një pyetje e thjeshtë – jo sa është paga minimale në letër, por sa vlen kur e nxjerr nga banka dhe e rishpërndan për gjithë jetën. Kur paguan qira, fatura, blen ushqime dhe të mbeten… disa denarë për benzinë ose bukë.
“Nuk ka më ulje të kostove. Nuk ka ku të shkojmë tjetër”, thotë Susana. “Kemi mësuar të mbijetojmë. Por kjo nuk është jeta.”
Dhe kështu, numrat mund të duken bukur në raporte, por jeta nuk jetohet në fletëllogaritëse. B.Z.M.
